Куй анызы ангимесинен коркемдегыш куралдарды табу. Олар-тенеу, ирония, сатира, элипсис

тоқтар әубәкіров - тұңғыш космонавт

«қазағым үшін өлуге дайынмын» (т.әубәкіровтің ғарышқа ұшардағы сөзі)

1991 жылы 2-қазанда тоқтар әубәкіровтің ғарышқа ұшқан күні. кім не десе де қазақ ғарышының тарихы осы күннен басталады. сол үшін де бұл күн – қазақ үшін тарихи күн. айдарынан жел ескен алаш ң аспан әлеміне жол тартқан күні. 2 қазан сонысымен қымбат, сонысымен құнды. егер шындығына келсек қазақтың ғана емес күллі түркі халықтарының тұңғыш ғарышкері. 2001 жылы стамбул қаласында «түріктің тұңғыш ғарышкері» атағын түркия елі берді.

биліктің тоқтар батырды таса да ұстағысы келгеніне қарамастан тоқтардың кім екенін тағы бір еске түсіріп өту үшін атқарған еңбектерін парақтап шықсақ.

тоқтар оңғарбайұлы әубәкіров — қазақтың тұңғыш ғарышкері, кеңес одағының батыры (1988), қазақстан республикасының халық қаһарманы (1995), техника ғылымының докторы (1998), профессор (1997), қорқыт ата атындағы қызылорда мемлекеттік университетінің құрметті профессоры. ол 1946 жылы қарағанды облысының қарқаралы ауданында өмірге келген. ресей федерациясындағы армавир жоғары әскери ұшқыштар училищесін (1969), авиация институтын бітірген (1979). 1969 — 75 жылдары әскери-әуе күштерінде ұшқыш, звено командирі, эскадрилья командирінің орынбасары. 1976 — 1992 жылдары мәскеудегі тәжірибелік конструкторлық бюроның ұшқыш-сынақшысы міндеттерін атқарды. 1988 жылы кеңес одағында алғаш рет әуеде ұшаққа екі мәрте жанармай құйдыру арқылы солтүстік ендікке қонбай ұшуды ерлікпен жүзеге асырды. реактивті ұшақтың елуден аса жаңа түрін сынақтан өткізді. 1990 жылы ғарышкерлер құрамына алынды. 1991 жылы 2 қазанда байқоңырдан “союз тм-13” кемесімен ғарышқа ұшты. онда ол өзге ғарышкерлермен бірге биотехнология, металлургия, медицина салалары және арал аймағы бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. зерттеу нәтижесінде арал үстіндегі тұзды шаң борамасының пайда болу процесі, сол зиянды аэрозолдардың қазақстан мен ресей аймақтарына таралуының ғарыштық суреттері алынды. 1991 ю.а. гагарин атындағы ғарышкер дайындау орталығында әзірлгін бастады, сынаушы ғарышкер-ұшқышы, сынаушы. «союз тм» ғарыш кемесінде және «мир» орбиталды кешенінде сынаушы ғарышкер-ұшқышы ған машықтануын ұшу бағдарламасы бойынша өтті. 1991 жылы қазанның 2-інде тоқтар әубәкіров зерттеуші ғарышкер есебінде, александр волков және аустрия ғарышкері франц фибөк, «союз тм-13» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшуға кірісті. апта бойы «мир» орбиталды кешенінде жұмыс істеді. 1991 жылы қазанның 10-ында тоқтар әубәкіров, анатолий арцебарский, аустрия ғарышкері франц фибөк «союз тм-13» ғарыш кемесімен жерге қайтып қонды. ғарышта өтеген мерзімі — 7 күн 22 сағат 13 минут.

ғарыштан оралған соң қазақстандағы ғарыштық зерттеулердің негізін қалауға, отандық қарулы күштердің әскери даярлығын жетілдіруге, әскери-патриоттық тәрбие жұмыстарын жолға қоюға белсене араласты. ол 1992 — 93 жылдары қазақстан республикасы қорғаныс министрінің 1-орынбасары, 1993 — 94 жылдары қазақстан республикасы ұлттық аэроғарыштық агенттігінің бас директоры — ғылым және жаңа технология министрінің орынбасары. қазақстан республикасы жоғарғы кеңесінің депутаты — қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы болды.

арман   қуып   жасынан,

көктен   көзін   алмаған

ұшқыш   болды   жас ұлан,

аспанда   еркін   самғаған.

бабасынадай асауға

салған   құрық –бұғалық.

ұшақтарды сынауға

артқан   еді құмарлық.

самғап   ұшу аспанда

қауіпті еді, қатал-ды.

ерлігі   елден   асқанда,

ол   ғарышкер   атанды.

талай   істе   ғажаптың,

туған   ұлы қазақтың ,

тұңғыш   ұшты   ғарышқа,

қаһарманы қазақтың!

в великой отечественной войне против фашистов мужественно воевали народные герои(батыры): талғат бигелдинов, бауыржан момышұлы, сергей луганский, әлия молдағұлова, мәншүк мәметова, мәлік ғабдуллин и другие.

их имена никогда не забудут.

также известны 28 панфиловцев гвардейцев 28 дивизии. 28 бойцов, многие из которых погибли, но не дали пройти танковым войскам противника.

28 панфиловцам было присвоено звание қеңес одағының батыры. их имена и лики увековечены на обелисках и в книгах вечной памяти.

в этом году великой победе 65 лет

«жеті атаның» өз атаулары бар. төменнен жоғары қарай – , әке, ата, баба, арғы ата, түп ата,   тек ата деп аталады. ал жоғарыдан төмен қарай – әке, , немере, шөбере, шөпшек, немене, туажат. ары қарай жүрежат, жекжат, жұрағат, қаймана деп кете береді. қазақта туыстықтың шегі жоғарыдағы «жеті
атамен» аяқталады. мұның да өз жөн- бар. жеті атаға толған соң «жеті атаға толыстық, жеке ел болыстық» деп жар салып, жеті жұрттың белгілі куәлікке арнап шақырады. құдайыға боз бие сойылып, қанына қолдарын малып, «араларымыз алыстамасын, бұрынғы бауырлардай тату-бірлікте болайық» деп баталасады.
ала арқан кесіледі. ұраны мен ен-таңбасы белгіленеді. осылай «ендігі жерде құдалыққа жол ашық» делінеді. алайда, қалай айтсақ та, қазақтың тарихи жады, санасы біржола жойылмай, қандасты, бауырластықты ұзағырақ сақтап ардақтайды, құрметтейді. мен сіздерге нақты мысал айтайын. біз былай тараламыз –
дулат, шымыр, бекболат, шілменбет, құли, амалдық, алдаберген, баубек, үсен, әжі, бақтияр, әділ, имаш, момыш, бауыржан, бақытжан, ержан. дулат бабамнан ержанға дейін он бір ата, білақ құлилар әлі қыз алыспай бауыр-туыс болып жүр.

толығырақ:

материалды көшіріп басқанда
massaget.kz сайтына гиперсілтеме міндетті түрде қойылуы тиіс. авторлық құқықты сақтаңыз

1994 жылы алғашқы алтын алтын тәуелсіз қазақстан алды. сол кезде белгілі болған шаңғышы владимир смирнов жеңіске жетті. ол 50 шақырымға созылған классикалық жарыста жеңіске жетті, 1998 жылы жапониядан екі қола медаль алып, атлантада өткен 1996 жылғы жарыста қазақстан 24-ші орынға ие болды. алтын жеңіп алды: боксшы василий жиров, грек-рим күресі бойынша әлем чемпионы атанған александр парыгин мен юрий мельниченко, 4 күміс және қола медальді жеңіп алды. қазақстандық боксшылар болат жұмаділов, ермахан ибраимов пен болат ниязымбетов үздік өнер көрсетті.

перевод

первое золото независимый казахстан получил в 1994 году. его завоевал уже известный на тот момент лыжник владимир смирнов. он выиграл классическую гонку на 50 км.из японии в 1998 году спортсмены казахстана две бронзовые медали.в атланте на соревнованиях 1996 года казахстан занял 24 место в медальном зачете. золото завоевали: боксер василий жиров, многоборец александр парыгин и юрий мельниченко, который стал чемпионом по греко-римской борьбе.также сборная 4 серебряные и столько же бронзовых медалей. отличились казахстанские боксеры булат жумадилов, ермахан ибраимов и болат ниязымбетов.