1.Спішыце сказы, пастаўце патрэбныя знакі прыпынку.
1. Юля наказала сыну Пецьку які гуляў на вуліцы з дзецьмі каб далёка ад хаты не адыходзіў можа пайсці дождж. 2. Дзьмуў свежы вецер на падсохлым асфальце ўжо курыўся пыл і гулка ляскалі ў пад’ездах дзверы. 3. Калі вяртаешся з працяглай вясковай паездкі ў горад усё здаецца табе тут інакшым чым ты пакідаў як быццам і людзей стала на вуліцах больш і рух аўтамашын і трамваяў жывейшы пашырэлі вуліцы і плошчы прыбавілася дрэў і кветак на бульварах. 4. Апячэ зямлю сапраўдны мароз шчыкне праз расколіны ў кары хопіць за карані якія вылезлі наверх тады толькі дуб скідае пад ногі лісце укрывае карані абтрасае жалуды якім добра ляжаць праз усю зіму ў тоўстым кіліме. 5. Сярод беларусаў існавала такая прымета хто ў дзяцінстве разбураў птушыныя гнёзды той за жыццё зменіць столькі сяліб колькі гнёздаў разбурыў. 6. Дождж не падаў зверху цяжарам кропляў ён хвастаў адтуль часценькай свежай гушчай вады з шумам музыку якога цяжка перадаць. 7. Кожны новы дзень вясны дорыць новыя галасы дзесьці раздаюцца посвісты попаўзняў зацёхкае ў гаі ці каля рэчкі салавей зайграе быццам на флейце івалга або прагучыць сакаўная мелодыя слаўкі-чорнагалоўкі. 8 Парадокс гісторыі у Рагачове які вядзе адлік свайго ўзросту з 1142 года няма ніводнага збудавання старэйшага за сто гадоў затое і сёння ў наваколлі можна прама на беразе Дняпра знайсці керамічны гаршчочак бронзавага веку які на паўтары-дзве тысячы гадоў старэшы за Хрыста. 9. Галя ўсе гэтыя дні нечага дзьмулася на Міхася а калі часам яны сустракаліся дык старалася глядзець у другі бок каб не сустрэцца вачамі. 10. Мы стаіліся ў чаканні і калі ўжо ніхто не чакаў на дарозе з’явілася цьмяная постаць.
2. Пабудуйце схемы складаных сказаў з рознымі відамі сувязі частак.
1. Калі стаіш каля сцен гродзенскай Каложы, полацкай Сафіі, глядзіш на слуцкі пояс або гравюры Вашчанкі, гартаеш скарынінскія першадрукі або зборнікі Багушэвіча, учытваешся ў паэзію Купалы або Багдановіча, заўсёды, апрача здзіўлення іх прыгажосцю і значнасцю, цябе ахоплівае неадольная цікавасць: а якімі былі яны, гэтыя людзі, чыімі рукамі ствараліся такія скарбы, пісалася разумнае, добрае, вечнае? (А. Мальдзіс) 2. Ранак і на самай справе быў цудоўны: шэранькі дзень, але за хмарамі ўгадвалася блізкае сонца, і кожны жоўты лісцік на дрэвах млеў. (Кар.) 3. Не мы стварылі нашу мову, і нам трэба вельмі асцярожна абыходзіцца з ёю, каб не абразіць волю і вопыт тых беларусаў, што адышлі ў гісторыю чалавецтва. (Бур.) 4. І лес па адзін бок рэчкі, і лес па другі яе бок, такім парадкам, быў адным лесам, і тое, што рабілася на адным беразе рэчкі, было таксама справаю другога берага. (К-с.) 5. У полі стаяла некалькі групак – мужчыны і жанкі; Васіль прыбіўся да адной, у якой быў Ігнат і яшчэ некалькі дзядкоў. (І.М.) 6. Калі дачытаў, сядзеў нейкі час задуменны: не адпускала прачытанае. (І.М.) 7. Сонца павярнула на захад, у небе застылі ружовыя хмары, і на пасеку з балотца падзьмуў халадок. (Пт.) 8. Шалпочуцца ў траве дзікія качкі, недзе над галавой дзяцел дзяўбе сухую сасну, якая аж звініць. (Пт.)