Краткий пересказ настауник чарчэння иван навуменка

яна прыгожая

далёка у глыб

вельмi густа

ласкавае сонейка

асилий быков – народный писатель беларуси. родился 19 июня 1924 года в деревне бычки ушачского района витебской области. все его произведения проникнуты темой войны. о войне в. быков знал не понаслышке. война застала быкова на украине: вначале копал окопы, затем 17-летним добровольцем отступал с армией .участвовал в боях за кривой рог, александрию, знаменку. во время кировоградской операции был ранен в ногу и живот. в начале 1944 года три месяца находился в госпитале. затем участвовал в ясско-кишинёвской операции, освобождении румынии. с действующей армией прошёл по болгарии, венгрии, югославии, австрии василий быков прошел всю войну. особенностью его произведений является то, что он показывает нам войну такой, какая она есть– в страданиях и крови.быков показывал всю горечь и жестокость войны, и всю правду. в его произведениях люди поставлены в крайне сложные условия. человеку приходится совершать моральный, нравственный выбор, полагаясь лишь на свою совесть. каждый выбирает свою дорогу на свой страх и риск. именно поэтому бескомпромиссность прозы быкова стала причиной нападок советской критики, которая обвиняла писателя в очернении советского строя. все его произведения проникнуты напряжением, реалистичностью. они обращены к переживаниям конкретного человека. повесть «жураўліны крык» вышла в 1959 году. как говорят критики, в ней четко отражены глубокий психологизм и отражение войны в судьбах конкретных героев. 1941 год. пятеро наших солдат во главе со старшиною карпенко должны перекрыть чугунный переезд и держать его сутки, чтобы прикрыть отступление батальона.

пан цаба :

беларус,але вельми хацеу́ паказацца палякам, не паважау́ беларуских дзяцей и беларускую мову. злапамясны, пански падлиза.

пани мар'я:

любиць дзяцей, добрая, шчодрая душой.дзеци любяць настау́ницу. сумлены чалавек. паважап беларуски народ, яго традыции.

в а д з я н і к

            паводле старадаўніх павер’яў беларусаў вадзянік – уладар вадаёмаў,  жывых істотаў у іх.

            вадзяніка звычайна ўяўлялі ў выглядзе старога з зялёнай барадой,  доўгімі валасамі, расплывістым тварам, укрытага водарасцямі і цінай. лічылі, што вадзянік жыве ў вірах рэк, асабліва каля млыноў, на дне азёр, крыніц,  глыбокіх кадлодзежаў. яму прыпісвалі рух і памутненне вады, пару над ёй,  разлівы рэк, псаванне ўных прылад, разбурэнне плацін, гібельлюдзей і  жывёл у вадзе.

            у цыкле “у зачарованым царстве” знаходзім адзін верш, прысвечаны воднаму ўладару

(верш   “ вадзянік ”):

сівавусы, згорблены, я залёг між цінай

і   і грэюся – сплю на дне ракі.

твар травой аблутана, быццам павуцінай,

за сыпаюць грудзі мне жоўтыя пяскі.

          над вадой ля берага ціха спіць асока,

          ды лаза зялёная жаліцца-шуміць,

          хвалі ціха коцяцца і бягуць далёка,-

          і усё навокала сном адвечным спіць. (14)

            вадзянік – стары, сівы, згорблены, ляжыць на дне ракі, увесь аблытаны цінай і засыпаны пяскамі. старасць на дазваляе яму падняцца, агледзіць свае ўладанні і ён прытаіўся на самым днішчы.  нямоглы, здаецца, ён баіцца ўсякага шуму ці з’явы, што могуць парушыць яго шматгадовы пакой. ён нікога няздольны пакрыўдзіць.

            вельмі падобны вобраз вадзяніка малюе м.багдановіч у вершы  “асенняй ночай”, што не ўвайшоў у нізку “ у зачарованым царстве”:

…спакойна мне тут пад вадою:

      залёг я ля млына на дне;

      апруся ля кола рукою,-

      млын казку старую пачне.

              кругі завіруецца жорнаў,

              трасецца хадырна сцяна;

              а думы – як колас без зёрнаў,-

              усё мяне цягне да сна.

беспамятна колы піхаю;

хілюся да дна галавой –

і ўжо я драмлю, засыпаю

пад шум непагоды глухой. (15)

            вадзяніку ўтульна адпачываць пад вадой ля млына, што ўкалыхвае яго сваёй адвечнай песняй і стары кладзе галаву на мяккае дно і засынае.  у яго няма клопатаў. ён не здзяйсняе ні дрэнных, ні добрых учынкаў. адзінае яго справа – спаць пад млынам. 

            такім чынам, у вершах м.багдановіча паўстае вобраз старога, нямоглага вадзяніка, няздольнага кіраваць сваім царствам.