Сөйлеп тұрған сәтте байланысты қимылдың өту кезеңін білдіру етістіктің шағы дейді. оның 3 түрі бар: осы шақ,келер шақ және өткен шақ. осы шақ болатын етістіктердің мағыналық белгілері 1)сөйлеп тұрған кездегі іс-әрекетті білдіреді.2)әрдайым болып тұрған кездегі дағдылы іс-әрекетті көрсетеді.осы шақтын жасалуына қарай нақ осы шақ және ауыспалы осы шақ болып бөлінеді. нақ осы шақ қимылдың іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте болып жатқанын білдіреді. ауыспалы осы шақ. қимыл іс-әрекетті дағдылы қалыпта болып тұруын білдіреді. ол - а, -е,-й тұлғалы көсемшенің жіктелуі арқылы жасады. келер шақ іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте кейін болатын білдіреді. ол мағынасына қарай болжалды,мақсатты және ауыспалы келер шақ болып бөлінеді. болжалды келер шақ қимылдың іс-әрекеттің болу мүмкіндігін айқын көрсетпей болжай ғана айтылады. мақсатты келер шақ іс-әрекеттің келешекте мақсат етіле орындалатын білдіреді. өткен шақ қимылдың іс-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте бұрын болып істеліп келеді.
Осы шак келер шак откен шак осы шак 2 тури бар нак осы шак жяне ауыспалы нак осы шак 2 тури бар олар жалын нак осы шак(жур тур жатыр отыр) курдели нак осы шак= етистик + жур жатыр отыр тур+ ж. ж. ауыспалы осы шак етистик + (а,е,й)+ж.ж. келер шак 3 тури бар. олар максаты( етистик +.мак мек пак пек бак бек+ шы, шi+ж. болжалдык(етистик +ар,ер,р+ж.ж.) жяне ауыспалы ( етистик +а,е,й+ ж ж) откен шак 3 тури бар олар жедел(етистик + ды ди ты ти) бурынгы(етистик +ган ген кан кен ып ип п) жяне ауыспалы (етистик + атын етин йтын йтин)
Популярные вопросы